Voetganger
In het verkeer ontstaan regelmatig ongevallen waarbij voetgangers betrokken zijn. Zeker in de donkere uren is de zichtbaarheid van een voetganger een belangrijk discussiepunt. Maar hoe zit het juridisch eigenlijk met de rechten en plichten van voetgangers? In deze blog worden vragen beantwoord zoals: is een voetganger verplicht om verlichting te dragen in het donker, en mag een voetganger aan de rechterkant van het fietspad lopen?
E-bike versus voetganger
Op 27 januari 2022 botsten een e-bike bestuurder en een voetganger op een fietspad. De e-biker stelde dat hij de voetganger niet had gezien omdat zij geen verlichting droeg en aan de ‘verkeerde’ kant van het pad liep. De voetganger beweerde daarentegen dat zij juist wel zichtbaar was en gebruik had gemaakt van de zaklampfunctie van haar smartphone. De e-biker stelde dat de voetganger op grond van het bepaalde in artikel 6:162 BW aansprakelijk is voor het ontstaan van het ongeval en de daaruit voortvloeiende schade. De voetganger heeft volgens de e-biker een zorgvuldigheidsnorm geschonden, omdat zij een gevaarlijke situatie heeft gecreëerd waardoor de val en het letsel is veroorzaakt.
Wat zegt de wet over voetgangers?
Voetgangers behoren tot de zogenaamde ‘zwakke verkeersdeelnemers’. Dit is zo opgenomen in de Wegenverkeerswet 1994 (hierna telkens WVW). Fietsers, voetgangers en andere niet-gemotoriseerde verkeersdeelnemers hebben geen bumpers of kreukelzones. Daarnaast maken zij (meestal) geen gebruik van beschermingsmiddelen als een helm of beschermende kleding. Kortom: deze groep verkeersdeelnemers is extra kwetsbaar in het verkeer, zodat op grond van de wet een speciale regeling geldt.
Artikel 185 WVW regelt de bescherming van de zwakke verkeersdeelnemers bij een aanrijding met een motorrijtuig (de ‘sterke verkeersdeelnemer’). Wanneer een voetganger betrokken raakt bij een aanrijding met een gemotoriseerd voertuig, is de bestuurder van dat voertuig in ieder geval voor 50% aansprakelijk. Of dit percentage oploopt, hangt af van de omstandigheden van het geval.
Was de e-biker ook een zwakke verkeersdeelnemer?
De eerste vraag die de rechtbank beantwoordt is of de e-biker kan worden gezien als een zwakke verkeersdeelnemer. De e-biker heeft aangevoerd dat hij gebruik maakte van een e-bike met een snelheidsbegrenzing tot 25 kilometer per uur. Alleen e-bikes met trapondersteuning tot maximaal 25 kilometer per uur worden beschouwd als gewone fietsen. De ondersteuning mag niet actief zijn boven die snelheid en de elektromotor mag niet krachtiger zijn dan 250 watt. De rechtbank heeft rekening gehouden met het politierapport, waarin sprake was van een elektrische fiets en niet van een speed pedelec. Concluderend is de rechtbank van oordeel dat de e-bike niet kwalificeert als motorvoertuig zoals bedoeld in artikel 1, lid 1, onder c WVW en derhalve kan de e-biker worden gezien als een zwakke verkeersdeelnemer.
De rechten en plichten van een voetganger
Het fietspad was niet voorzien van een naastgelegen voetpad. Omdat een fietspad ontbrak, was de voetganger op grond van artikel 4 lid 2 van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens (hierna telkens RVV) verplicht gebruik te maken van het fietspad. Over de looprichting bestaat geen harde regel. Hoewel vroeger het advies gold om als voetganger links (tegen het verkeer in) te lopen, is dit niet wettelijk verplicht. Voetgangers mogen dus zelf kiezen welke kant zij het veiligst achten, zolang zij de uiterste zijde gebruiken. De rechtbank is op grond hiervan van oordeel dat de keuze die de voetganger heeft gemaakt om aan de rechterzijde van het fietspad te lopen dan ook niet als onvoorzichtig of gevaarzettend kan worden aangemerkt. Niet gesteld of gebleken is voorts dat de voetganger bijzonder onvoorzichtig is geweest door plotseling in het midden van het fietspad te gaan lopen of een andere manoeuvre te maken en dat daardoor de val zou zijn veroorzaakt.
De rechtbank benadrukt daarnaast dat er geen wettelijke verplichting bestaat voor voetgangers om verlichting te dragen in het donker. Artikel 4 RVV stelt slechts dat voetgangers gebruik moeten maken van de berm of uiterste zijde van de weg, niet dat zij verplicht zijn om reflecterende kleding of verlichting te dragen.
Oordeel: geen verwijt aan de voetganger
Naar het oordeel van de rechtbank kan op basis van het tussen partijen gevoerde debat niet worden vastgesteld dat de voetganger een verwijt kan worden gemaakt. Ook al was het mogelijk donker op het moment van het ongeval, dit ontsloeg de e-biker niet van zijn verantwoordelijkheid om rekening te houden met mogelijke andere weggebruikers op het fietspad. De rechtbank ziet dan ook niet in dat de voetganger anders had moeten handelen dan zij in dit geval heeft gedaan. Daarom werd geen aansprakelijkheid aan haar zijde aangenomen.
Wat betekent dit voor de praktijk?
Deze uitspraak bevestigt dat een voetganger geen wettelijke plicht heeft om verlichting te voeren, ook niet in het donker. Daarnaast is het aan andere verkeersdeelnemers om alert te zijn op voetgangers, zeker op plekken waar gemengd verkeer plaatsvindt. De beoordeling van ongevallen vindt altijd plaats op basis van de concrete omstandigheden en gedragingen van beide partijen. Geen enkele situatie is hetzelfde.
Bent u als voetganger betrokken geraakt bij een verkeersongeval en heeft u letsel opgelopen? Of wordt u als bestuurder geconfronteerd met een aansprakelijkheidskwestie? Bij vragen helpen wij u graag. Trias Legal Letselschade is een onafhankelijk legal kantoor gespecialiseerd in het aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht met een speciale focus op het letselschaderecht.